Post Reader

Kimlik, kişilik ve eğitim

Ben küçükken (geçen yüzyıl diyelim…) hayatımı biçimlendiren şeylerden biri okuduğum bir yazıda geçen bir laftı. Sanırım CCC üyesi biriyle yapılan bir röportajda “if I have a computer, why should I work” gibi bir laf edilip arkadan “iyi programcı tembel olur” diye bir hayat felsefesi getiriliyordu. Demek ki daha o sıralarda bu tür yazıları okuyacak kadar kafamda bir meslek hedefi, algısı varmış. Muhtemelen bu yazı da epey motivasyonumu yükseltmişti.

Tabii işin gerçeği şu: Tembellik göreceli bir bakış, program yazarken düşüncelerimizi, mantığımızı, belki bunlar kadar önemlisi kontrollü paranoyamızı anlayıp, analiz edip bir metod dahilinde kayıt altına alıyoruz. Bunu yapmak çok da tembellere, hele disiplinsiz tembellere göre iş değil. Ama olan şu, söz konusu kayıt altına alma işi bir kere düzgün yapıldı mı, bir daha aynı konu üzerinde “düşünmek” ihtiyacı (umulur ki) kalmıyor. Dolayısıyla programlaması yapılan konuyu hayattan çıkarmak ya da en azından sıkıcı kısımlarından kurtulmak mümkün hale geliyor.

Burada karşımıza çıkan önemli noktalar şunlar:

  • Çoğu konuda, genelde sanılanın aksine bir tek doğru olmadığı, ama bu farklı doğruların belli bir mantık çerçevesinde açıklanabildiği bir hayat bakışı gelişiyor zamanla. Burada önemli noktalardan biri şu; “Mantık”, “istatistik” ve “matematik” çoğu zaman sıradan insan içgüdülerinde doğru olduğu sanılan şeylerin aslında hesaplamalar yapıldığı zaman yanlış olduğunu gösteriyor. Mesela basit bir örnek olarak, Istanbul içinde ortalama araç kullanma hızı bugünlerde 32 km/h ve mevsim ilerledikçe 28 km/h’ye kadar düşecek. Çoğu insan 140, 150 km/h gibi hızlarda araba kullanarak bir yere “çabuk” gittiklerini sanıyorlar, ama öyle değil. Programcılık, hayatın her noktasına bu tür analitik bir gözlükle bakma alışkanlığı getiriyor.
  • Yine çoğu konuda, eğer harici değişkenlerde bir değişiklik yoksa, aynı konuyu defalarca yeninden gündeme alıp her seferinde farklı bir sonuç bulma umudu, bazı insanlar için hayat tarzıyken, programcılar için sadece bir işkence oluyor. Değişkenler aynıysa, sonuç nasıl farklı olsun? Eğer bir şey gerçekten değişiyorsa, demek ki bir faktör/değişken değişmiş olmak zorunda. Önemli olan bir nokta, ki bunu da çoğu programcı anlamıyor, şu; Bugün başarılamayan bir şey, yarın başarılıyorsa, ve görünen değişkenlerde bir değişiklik yoksa, demek ki görülmeyen bir değişken daha var ortamda.
  • Düşünerek yapılan şeyler, içgüdüsel olarak yapılan şeyler, planlı hareketler, plansız hareketler v.s. Bunların hayatında programlama olan birine ifade ettiği şeylerle olmayan birine ifade ettiği şeyler arasında ciddi farklar var. Programlama sonuçta “düşünceleri tekrarlanabilir açıklıkta kayıt altına alma işi” Dolayısıyla korkarım “düşündüğünün farkında olarak düşünmek” gibi bir alışkanlığımız, ve sıradan insanların bunu çoğunlukla yapamadığını unutmak gibi bir kabahatimiz var.
  • Eğitim iyidir, programlama bilgi, yetenek ve yetkinliklerinin, alışkanlıklarının akademik bir disiplin altına alınması hayatı çok kolaylaştırır… Çoğu programcıda eğitimi geçmişte kalan ya da sadece belli metodların öğrenilmesiyle sınırlı bir aktivite gibi görme alışkanlığı var. Bu basitçe yanlış. Konunun metodlar kadar düşünce organizasyonu, analizin objektifliği, matematiğin işteki rolü gibi “seksi olmayan” tarafları olduğunu, bunun da sıkıcı da olsa, kitap, makale v.s. okuyarak bırakın geliştirmeyi ancak güncel tutulabileceği kolay unutuluyor. Bu sanırım “iyi programcı tembel olur” diye bakarken “tembelliği yüceltmek” kolay geldiği için ortaya çıkan bir durum.

Erkekler ve feminizm

Birkaç hafta önce bir arkadaşımla sohbet diye başlayıp, tartışmaya doğru giden ve “ne yesek acaba” diye bitirmeyi becerdiğimiz bir konuşma geçti. Karşı taraf adına bir şey söylemeyeceğim, ama kendi düşüncemi kısa bir şekilde özetlemekte fayda görüyorum.

Erkeklerin kendilerini “feminist” olarak tanımlamalarını, çeşitli olası itiraz noktalarının ötesinde, kadınlara haksızlık ya da hakaret olarak görüyorum. “Sizin haklarınızı ben savunurum” noktasını, by extension second-wave, third-wave tartışmalarına giden noktaları göz ardı ederek; Sadece “Can” olarak bakıyorum. Hakların savunmasını akademik/politik bir disiplin çerçevesinde mücadele olarak gören bir kadının benim desteğime ihtiyacı olacağı şeklinde bir iddiam olamaz.

Tersine bir örnek aramak anlamsız olacak. Ama benzer bir örnek olarak; Sömürge halklarının kurtuluş mücadelelerine “yardımcı” olan “beyazların” son planda bilinçli ya da bilinçsiz sömürgeci emperyalist yaklaşımlar geliştirdikleri konusunda bir sürü tartışma vardı özellikle soğuk savaş döneminde Küba ve SSCB etrafında dönen. Burada da benzer bir fon müziği çalıyor bence.

Görüntüyü Kurtarmak

İsimleri açık etmemek adına: Bir işte birlikte hareket etiğimiz ve en azından da 15 yıldır falan tanıdığım bir iş arkadaşım var. Son zamanlarda belli konularda ortak çalışmak üzere bir iş anlaşması yaptık. Ana fikir olarak takip etmekte zorlandıkları bazı işleri biz lokal olarak takip edeceğiz. Neyse uzun ve ticari olarak sıkıntılı hikayenin özeti; Patlak olduğunu bildiği ve kendisine farklı şekillerde bu sene halledemeyeceği anlatılmış işleri yaşatmak için yırtınan ve benim de yardımcı olmam gereken bir iş ortağımız oldu bir anda. İşin durumu ve olası gelişimi gayet ortada ve çok zeki olmaya gerek yok durumu okumak için. Halen merak ediyorum, yırtınmanın ne kadarı “yeterince çabalarsam imkansızdan bir mucize çıkarırım” diye, ne kadarı “yeterince çabalıyor görüntüsü vereyim, uğraştık, konunun en iyi uzmanını da bulduk ama seneye kaldı” demek için bilmiyorum.

Bu görünüşü kurtarmak çabası o kadar yaygın ki, hayatın her yanında, çevremde, arkadaşlarımda; Acaba problem bende mi, insanlara ne sağladığıma değil de ne gösterdiğime mi odaklansam diye düşünüyorum zaman zaman. Ama belli ki bir yerden sonra huy değişmiyor. O kadar ilginç, güzel, aslında düzgün v.s. insanlar tanıyorum ki tek eksikleri (ya da fazlaları…) başkalarının ne düşündüğüne aşırı takılmış olmaları. O kadar çok aynı hikayeyi farklı ortamlarda dinledim ki, bir yerden sonra baygınlık geliyor gerçekten:

  • Sen bekarsın, konuşmak kolay  (yavrucum, evliyken de böyledi..)
  • Senin çocuğun yok, okuldaki diğer veliler ne der (onlar senin ne dediğini düşünüyor mu)
  • Sen kendi işini yapıyorsun, hesap verecek kimsen yok (ya tabii, tabii…)
  • Sen Boğaziçi’nde okudun (bu en iyisi, verecek bir sürü cevap var da okulun adını batırmayalım, Boğaziçi’ne ilk seminerimden sonra öğrencileri bozmayayım diye bir daha çağırmadılar, neyse…)

Son bir iki aya kadar bu başkaları için yaşama saplantısını sadece Türkiye ve Amerika’ya özgü sanıyordum. Sözünü ettiğim iş ortaklığından beri en beklemediğim yerden de çıkabileceğini gördüm. 13 ya da 14 yaşında klinik psikolojiyle ilgili (ya tamam tamam, önüne geleni okumamam lazım da çok geç artık…) bir kitap okumuştum, babamın kitaplığından yürütüp. Kitabın sonunda, babama koşunca tek cümlede “o kitabı okuyup, kendinde bir hastalık BULMAMAN mümkün değil” demişti. Ertesi gün de Emile’i okumaya başlamıştım… Demem o ki, başkaları ne düşünür diye dert etmemek bir hastalıksa, ben halimden memnunum, umarım tedavisi yoktur. Ama sağlam olan bensem (ki malum, öyle aslında) ciddi bir kalabalığa acil şifalar dilerim.

Eğitim, Hayat, İngilizce v.s.

Çeşitli şekil, ve bahanelerle Istanbul’daki dört üniversitede, beş bölümde sıraya oturup, ders dinleyip, sınava girdim. Hatta bu kadar çok okul dolaştığım için sivil polis olduğumu sanan arkadaşlarım bile oldu. Ne öğrenip öğrenmediğime, bunların ne kadar işe yarayıp yaramadığına bakıyorum. Garip bir şey farkettim bir süre önce. Öğrendiğim hemen hemen herşeyi kullanmışım hayatımda.

Tabii önemli olan “nasıl” sorusu. Çalıştığım bütün işlerde eğitimini aldığım konuların etrafında dolandım, hiç doğrudan “işim” olmadı okulda öğrendiklerim.  Ama dönüp bakınca bir yerde Yıldız’da, bir yerde Vezneciler’de, bir yer de ötekilerden birinde öğrendiklerimi kullanmışım gerektikçe. Sanırım bu biraz da Internet sayesinde ortadan kalkan ama bir zamanlar çok yaygın olan “ansiklopedi okuyan çocuk” durumunun bir uzantısı. Tek tek bakıldıklarında ne işe yarayacakları belli olmayan ama bütünün bir kısmının eninde sonunda işe yarayacağı kesin bilgiler yığınını öğrenmek, ne işe yarar diye sorgulamamak…

İngilizce de bu konunun bir devamı sanırım. Sık sık eleştirilen tarafları var yabancı dilde eğitimin. Katılıp katılmadığım noktalar var bu eleştirilerde ama çok belirgin bir şey var. Kültürle beraber İngilizce de günlük hayata ciddi şekilde sızıyor. Görmediğim şeyleri anlamamı sağlayan insanlardan bir okul arkadaşım, “günde ne kadar sefer İngilizce kullandığını farketmiyorsun, farkında olsan…” demişti. Ondan sonra daha dikkatli olmaya çalıştım bir süre ama anlamı yoktu, teslim oldum.

Politika ve Teknoloji

İnsanlar Amerika’da da en az Türkiye’de şikayet ettiğimiz kişiler kadar teknolojiyi teknolojiden habersiz kullanıyorlar. Bizim haberlerden sıkıldığım için, bir süredir yabancı haberleri takip etmeye başladım. Amerika’da kasırgalar bir yana, en çok konuşulan konu Rusya’nın başkanlık seçimlerine müdahale edip etmediği.

Biraz önce izlediğim, bu konuda bir haber oldu. MSNBC’de Rusya’nın kullandığı Troll Farm’lar hakkında haber… Ana fikir olarak “korkunç Rus trollerinin devlet tarafından finanse edilen ama devletle ilişkisiz organizasyonların binalarına toplanıp (masum ve saf) Amerikan vatandaşlarını etkileyecek sosyal medya mesajları ve online reklamlar oluşturdukları, dolayısıyla online politik aktivitenin kontrol altına alınması gerektiği” işleniyordu. Şimdi, özellikle yakından takip etmeyenler için; MSNBC Amerika’da “sol” kabul edilen politik görüşün önde giden, hatta muhafazakarlar tarafından neredeyse hain olarak görülen temsilcisidir. Teknoloji konusunda da öncü ve ne yaptığını bilen bir organizasyon olduğu söylenebilir. Bu noktada bir yapının Internet sansürü önermesini ve benim “mantık” anlayışım çerçevesinde gayet mantıksız bir pozisyona girmelerini analiz edebilmek gerekiyor. Bazı ana maddeleri aklıma geldiği sırada yazıyorum, ama arada bir tane bile olumlu nokta bulamamak beni çok düşündürdü:

  • Trump’ın savunulacak tarafı yok aslında, ama Amerikan “sol” görüşünün yenilgiye verdiği inanılmaz seviyedeki şekeri elinden alınmış çocuk davranışları Demokrasiye sadece kazandıkları sürece inandıklarını gösteriyor.
  • Internet’in geldiği ve gitmekte oldu yönün günlük hayatta (ya da RL diyelim) olan etkilerini daha kabullenememişler.
  • Muhalefet’in ne olduğunu unutmuşlar. Ne yazık ki Türkiye’de de yaygın olan bir yaklaşımla, her tür karşı görüş sahibini “troll” diye etiketleme yaklaşımını benimsemişler. Şu kadarını söyleyeyim, troll tanımları doğru olsa benim şu anda Rusya’da yaşayan 18 yaşında bir çocuk olmam lazım, sırf bunları yazdığım için bile. Neyse ki saf ve masum olmayan okuyucularım olacağını umuyorum (bu iyi bir şey miydi? bilemedim 🙂 )
  • Sansüre gitmekten çekinmeyecekler, fırsat buldukları anda.

Özet olarak Amerika’da durum parlak değil. Oradaki arkadaşlara kolaylıklar diliyorum.

. TR MOL