Author: Can Baysal

En ciddi sorunumuz, homo politicus’un görüşlerini ifade etmek için “sol”, “sağ”, “ileri”, “geri” gibi basit kelimelere sığınması ve o kadar da sığ olması, aynı zamanda da bu kadar “basit” bir şeyi bile beceremeyip yanlış pozisyon alması. Bu ne yazık ki global bir problem.

Mesela Türkiye’de “solcu” olanların büyük kısmı ya “aileden solcu” ya da “etnik kontenjandan”. Mesela Türkiye’de “sağ” politikacılar sosyal uygulamalar yapınca “sol” buna karşı sadece alay etmeyi düşünebiliyor.

Mesela 80 öncesi Türkiye’de “sağ” emperyalist Amerika’nın işgalci politikalarını uyguluyorken, “sol” faşist SSCB’yi kurtarıcı görüyordu.

Özet olarak ne düşündüğünü bilmeyen insanlardan muzdaripiz. CHP hala Tandoğan meydanına çıkıyor, halkın üstüne vazife olmayan(!) sola sahip çıkarken.

Amerika konusuna girmek bu günlerde zor, çok hızlı değişimler var, fakat; Onların “solu” her geldiğinde şahin dış politikalar izliyor içeride ajitasyon yapıyor, “sağ” ise popülist ve salakça politikalar uyguluyor. Özellikle sosyal politikalarda fikir-aksiyon birliği var. Orayı anlamak daha kolay.

Rusya deseniz, itiraf etmeseler de Çin modeline döndüler. Yeltsin’in yediği haltlar sonrası toplumda öyle bir korku ve nefret doğdu ki güçlü yönetime aşk duydular, hala da devam ediyor anlaşılan.

Tabii Çin’de ise resim daha net, parti her zaman haklı…

Ben bu sahilde doğdum. Çok bebekken de oradan ayrıldım. Türkiye, İstanbul, İzmit, yine İstanbul neyse işte. Önemli olan şu ki insan hep köklerini kazıp çıkaracak bir yer arıyor ve bazen de böyle bir yer yok… Atalara bakınca Osmanlı’nın önce zayıflaması, sonra yıkılması sırasında ve büyük ölçüde bu sebeple İstanbul’da toplanmışlar. Oradan da umut yok

Bakıyorum bakıyorum doğduğum yer dışında tekil bir etiket bulmak mümkün değil. Orası da bana ait değil. Ne atalarımın geldiği yerler, kavimler, milletler, ne büyüdüğüm yerler böyle bir tekillik sağlayamıyor.

Bir dostum, geçenlerde 6 Şubat depreminden sonra adres defterinin yarısının gittiğinden, şehirlerin mahallerin yok olduğundan söz ediyordu. O kaybın acısını ancak 17 Ağustos’tan kalan hatıralar kadar anlayabilirim. Ama son planda köklerini kaybetmenin acısı, derdi çok kendine özgü bir şey. Tanıdığım bir sürü insan köklerinden kurtulmaya, kaçmaya hatta, çalışıyor. Sanırım bazı şeylerin kıymetini ancak kaybedince anlıyoruz.

Köklerini kaybetmemek lazım. Uzun lafın kısası, bugün alakasız bir kitap okuyordum. Durup dururken hikaye Rhine vadisine gelince oturduğum yerde kaldım bir süre yokluğun acısıyla. Bizi insan olarak tanımlayan şeylerin büyük kısmı kendi yaptıklarımız, ettiklerimiz, yapamadıklarımız, edemediklerimiz. Ama bizim dışımızda kökler de var, onların kendine özgü kıymetleri var. Yoklukları, yok olmaları, hele kontrolsüz şekilde kaybolmaları cidden hayatın tadını kaçırıyor…

Kalıcı bir bayram yazısı yazayım dedim. Bu da kalmayacak tabii de, hayal işte.

Kavramsal olarak Bayram’a inanırım, burada bir sıkıntı yok. Dini, sosyal, kültürel olarak insanların bir araya gelmek, mutlu olmak için ayırdıkları, beklentiye girdikleri bir zaman. Şahsi, toplumsal ve global olarak ise bayram edecek, şenlenecek, mutlu olacak bir ortam görmüyorum.

Şahsi kısmı belki en kolay açıklanabilir olan. Bir sürü, abi, abla dediğim kuzen var hala ama annem, babam, halam, ve diğer aile büyükleri gittiler. Babam, üstüne, Ramazan’ın son günü, bayram arifesinde bana dünyayı bırakıp gitti… Çocukluğumu hatırlatan bayramları sevsem ne olacak sevmesem ne olacak bu saatten sonra, ki sevmiyorum.

Toplumsal açıdan bakarsak, durum çok parlak görünmüyor bana uzun süredir. TRT zoruyla pompalanan “eski bayramlar” muhabbetine girmeyeceğim. Fakat bu günlerden beklenen toplumsal rol aslında çok belirgin; Uzaktaki aile üyeleri bir araya gelir, dargınlar barışır, çocuklar geleneklerin daha göz önünde olduğu bir ortam görürler v.s. v.s. Öte yandan tüketim toplumunun hakimiyetiyle çok yaygınlaşan bir “uzatılmış bayram tatilinde otellere, sahillere, oraya buraya gitmek” kavramı uzun süre hakimdi. Son dönemde de ekonomiyi getirdiğimiz durum itibarıyla garip bir “gizli, sessiz tatil” kavramı gelişti. E bunlar “Bayram” değil ki zaten. Sadece yılda iki kere, bahaneyle toplu tatil yapılan birer dönem haline gelmiş durumda, söz konusu zamanlar.

Global açıdan bakarsak durum daha kötü. Şu anda “mutlu ve islami” bir ortam nasıl olabilir, bir kısmının artık lafı bile edilmeyen bunca krizle, bilmiyorum. Bilmediğim şeyi de açıklama çalışmanın anlamı yok.

Neyse işte, bakın keyfinize…

Zaman geçtikçe bazı iyi insanlar, bazı iyi hatıralar, bir sürü kaybedilmiş insan ve gördüğümüz kâbusları iyi rüyalar kılacak kadar kötü hatıra biriktiriyoruz. Şahsi bazı listeler yapmaya çalışıyorum ne zamandır. Sevdiğim insanlar, sevmediğim insanlar, duygular, korkular, sıkıntılar, neşeler, güzel şeyler v.s. v.s.

Gördüğüm o ki, insanlar çevredeki cürümenin etkisiyle kötüleşiyorlar, hani diyoruz ya ortam kötüleşiyor diye, eh ortam da biziz işin gerçeği. Dolayısıyla benim listelerin olumsuz kanatları gittikçe uzarken olumlu kanatları gittikçe küçülüyor. Bu uçak nasıl uçsun dengesini koruyup da…

“İyi” bildiğim insanlar öyle iğrenç laflar ediyorlar ki bazen bu ara, “kötü” bildiğim insanlar yanlarında iyi kalmaya başladılar, kâbuslarım gibi… Geçmiş olsun…